Het Nederlandse elektriciteitssysteem

Hoe is het Nederlandse elektriciteitssysteem opgebouwd?

Voordat een elektrisch apparaat thuis werkt, heeft de stroom al een flinke reis gemaakt over het stroomsysteem in Nederland .
De reis van jouw elektriciteit begint bij de elektriciteitscentrale, het windmolenpark of zonneveld. Hier wordt de elektriciteit opgewekt. Deze stroomproducenten zijn gekoppeld aan het hoogspanningssysteem. Grote hoeveelheden energie reizen zo efficiënt door heel Europa. Dit gebeurt onder andere via de grote energiemasten die je langs de weg ziet.

Daarna komt de elektriciteit terecht bij verschillende verdeelstations. De stations werken als een schakel tussen het hoogspanningssysteem en het laagspanningssysteem. Je kan de elektriciteit van het hoogspanningssysteem namelijk niet direct thuis gebruiken. De stations verlagen de spanning en verdelen de elektriciteit naar lokale gebieden via het middenspanningssysteem.

Hier komt de elektriciteit terecht bij verschillende transformatorhuisjes die in woonwijken staan. Deze huisjes verlagen nogmaals de spanning en zetten de elektriciteit van middenspanning om naar laagspanning. Via ondergrondse kabels levert het laagspanningssysteem de stroom direct in de meterkast van huishoudens en bedrijven.

Het Nederlandse elektriciteitssysteem is een verbonden systeem (op zowel lokaal, regionaal als landelijk niveau), dat ervoor zorgt dat de opgewekte elektriciteit uiteindelijk bij jou thuis uit het stopcontact komt. Ons nationale stroomsysteem is weer gekoppeld aan het Europese elektriciteitssysteem. De koppeling aan het Europese systeem zorgt voor een betrouwbaardere energievoorziening in Nederland. Nederland kan bijvoorbeeld stroom importeren van buurlanden wanneer er in Nederland meer verbruikt dan opgewekt wordt. Omgekeerd kan Nederland stroom exporteren wanneer er een overschot is. Dit draagt bij aan de efficiëntie en stabiliteit van het Europese stroomsysteem als geheel.

Wat voor stroom reist er over het elektriciteitssysteem?

De stroom die van het Nederlandse elektriciteitssysteem uit je stopcontact komt, is een mix van groene stroom en grijze stroom. Er is geen apart systeem voor alleen groene stroom. Alle opgewekte elektriciteit komt op hetzelfde systeem terecht.

De specifieke stroom die je gebruikt, is afhankelijk van het type stroom dat op dat moment door het systeem reist. Je krijgt de stroom die beschikbaar is. Je energieleverancier zorgt er wel voor dat er voor de hoeveelheid stroom die jij gebruikt (groene) stroom op het systeem aanwezig is. Energieleveranciers kunnen met hun stroometiketten laten zien waar de stroom die zij voor je inkopen vandaan komt. Heb je een contract voor groene stroom? Dan heeft je energieleverancier ook Garanties van Oorsprong, die laten zien waar de stroom die ze voor je inkopen vandaan komt.

De energietransitie en de druk op het elektriciteitssysteem

Door de energietransitie nemen we thuis niet alleen stroom meer af, maar leveren nu ook terug . Stroom gaat beide kanten op. Ook gebruiken we veel meer elektriciteit dan vroeger. Warmtepompen en airconditioning om je woning te verwarmen of koel te houden en elektrische auto’s zijn niet meer weg te denken uit het straatbeeld.

Hierdoor is de kans op overbelasting van het elektriciteitssysteem, ook wel systeemcongestie genoemd, groter geworden. Vooral op momenten dat er meer stroom wordt opgewekt dan we afnemen. Dan kan er te weinig ruimte zijn op het systeem voor alle stroom. Om de vraag en het aanbod in goede banen te leiden is de taak van de systeembeheerder een stuk ingewikkelder geworden dan een paar jaar terug.

Systeemcongestie: de gevolgen van een overbelast elektriciteitssysteem

Systeemcongestie kan grote gevolgen hebben. Nieuwbouwwijken kunnen vertraging oplopen bij de aansluiting op het systeem. Dit zorgt ervoor dat nieuwe huizen en bedrijfspanden pas later of zelfs helemaal niet gebouwd kunnen worden. Bedrijven die willen uitbreiden of bijvoorbeeld zonnepanelen willen installeren, kunnen dit soms niet doen omdat het systeem de extra vraag en het aanbod niet aankan.

Als systeemcongestie niet wordt opgelost, remt dit uiteindelijk de economische groei en houdt het innovatie tegen. Het kan er ook toe leiden dat minder mensen voor zonnepanelen kiezen omdat je overtollige stroom niet altijd kwijt kunt op het systeem.

Hoe gaat het elektriciteitssysteem van de toekomst eruitzien?

Om systeemcongestie op te lossen, werken nationale systeembeheerders zoals Tennet en regionale partijen aan systeemverzwaring en -uitbreiding. De overheid past regelgeving aan om innovatieve oplossingen zoals energieopslag aan te moedigen. Zo kunnen we het bestaande systeem efficiënter gebruiken, vergroten systeembeheerders transportcapaciteit, en verbeteren we samen de energie-efficiëntie van heel Nederland. Ten slotte is er ook flexibilisering van het elektriciteitssysteem nodig om bij te dragen aan de energietransitie en het elektriciteitssysteem van de toekomst.