Herbebossing in Vietnam: 5 inzichten die ik meeneem naar huis
Elsemieke over haar bezoek aan herbebossingsproject GLAD
Elsemieke is Specialist Natuur & Duurzaamheid bij Greenchoice
In mei bezocht ik het herbebossingsproject GLAD in de Vietnamese provincie Gia Lai. Een reis naar een bergachtig gebied met rijke natuur, vol uitdagingen maar ook met heel veel potentie. Ik sprak met boeren, dorpshoofden, lokale overheden en projectpartners. Ik zag plekken waar de bodem was uitgeput, maar ook land dat zich had hersteld. En ik kwam thuis met een rugzak vol vertrouwen in dit project. Deze vijf inzichten neem ik mee terug naar Nederland.
1. Iedereen verliest als landbouw en natuur botsen
In Gia Lai wordt op sommige plekken nog gebruikgemaakt van slash-and-burn, ofwel zwerflandbouw. Daarbij branden boeren een stuk bos plat om er tijdelijk gewassen te verbouwen. Dit levert snel vruchtbare landbouwgrond op, maar na een paar jaar is de grond uitgeput en trekt men verder om meer bos te verbranden.
Dit leidt tot ontbossing en tot kale, kwetsbare grond die steeds minder bestand is tegen het veranderende klimaat. De erosie is zichtbaar. Bij hevige regenval wordt de vruchtbare toplaag weggespoeld. Die cyclus moet doorbroken worden, en dat kan ook.
2. Agroforestry biedt perspectief voor mens en natuur
De kracht van het project zit in de combinatie van technieken die samen zorgen voor natuurherstel, klimaatimpact en bestaanszekerheid. Denk aan het aanplanten van inheemse boomsoorten, het verbeteren van de habitatconnectiviteit, agroforestry en de toename van bomenbedekking in zowel landbouwgebieden als openbare ruimtes.
Die bomen verbeteren de bodem, houden water vast en bieden schaduw. Ook trekken ze insecten en vogels aan, waardoor ze als natuurlijke insecticiden dienen. Bovendien leveren ze zelf ook producten op als fruit, noten, kaneel en, op langere termijn, hout. Voor boeren betekent dat een stabieler inkomen, ook als marktprijzen schommelen.
"Bomen, struiken en gewassen leven in één systeem naast elkaar."
- Elsemieke Kin
Ik sprak een boer die koffie en peper verbouwde tussen macadamiabomen en kaneelbomen. Vol enthousiasme vertelde hij over de vruchtbaarheid van zijn grond en zijn plannen om andere boeren te helpen hetzelfde te doen. Deze technieken hebben niet alleen ecologische waarde, maar ook sociale waarde. Het brengt perspectief.
3. Verandering is alleen blijvend als het wordt omarmd
Verandering is lastig, zeker als je moet loslaten wat je gewend bent. Toch voelde het in Gia Lai alsof er een positieve beweging op gang is. Boeren die al ervaring hebben met technieken als agroforestry en het aanplanten van inheemse soorten, delen hun kennis actief met anderen.
Dat wordt versterkt doordat zowel landelijke als lokale overheden zelf doelen hebben gesteld om het aantal bomen in het landschap en de landbouw te vergroten. En door de manier waarop dit project is opgezet. Het wordt niet van bovenaf opgelegd, maar ontstaat in samenwerking met dorpshoofden, gemeenschappen en boerenorganisaties.
Boeren krijgen trainingen en begeleiding, en kiezen boomsoorten die passen bij hun grond en behoeften. Het project sluit aan bij hun dagelijkse praktijk, en dat maakt het duurzaam.
4. Natuurherstel vraagt om tijd
Klimaatprojecten moeten veel meer zijn dan een manier om 'compensatievinkjes' te zetten: zoveel mogelijk bomen planten, met zo min mogelijk moeite. Dat levert lang niet altijd échte verandering op. Dit project laat zien hoe het anders kan: door samen te werken met de mensen die er wonen, natuurherstel te combineren met bestaanszekerheid en te investeren in de lange termijn.
Het planten en verzorgen van bomen vindt plaats over een periode van 10 jaar, gevolgd door 30 jaar monitoring om de milieueffecten, sociale impact en biodiversiteit te volgen. De totale verwachte looptijd van het project is 40 jaar, met als doel duurzaam succes te waarborgen.
Met een bijdrage van 6,1 miljoen euro en decennialange betrokkenheid is dit een van onze grootste internationale investeringen in natuurherstel tot nu toe.
"De gevolgen van klimaatverandering en biodiversiteitsverlies overstijgen elke landsgrens."
Elsemieke Kin
Vietnam voelt misschien ver weg, maar de gevolgen van klimaatverandering en biodiversiteitsverlies overstijgen elke landsgrens. Op plekken als Gia Lai kunnen we grootschalig bijdragen aan herstel, samen met de mensen die daar wonen. Daarnaast investeren we ook hier in Nederland in voedselbossen, veenherstel en de vergroening van steden. Het is geen óf-óf, maar én-én.
5. We hebben nieuwe systemen nodig die mét de natuur werken
Wat dit project mij opnieuw laat zien, is dat landbouw en natuur geen tegenpolen hoeven te zijn. Ze kunnen samengaan. Sterker nog: ze móéten samengaan. Overal ter wereld zien we uitgeputte landbouwgronden, stijgende voedselprijzen en ecosystemen die onder druk staan. Sinds 1970 is de gemiddelde omvang van wilde populaties wereldwijd met 73 procent afgenomen. We raken cruciale natuur kwijt. Naast grotere inspanningen om de natuur te behouden en te herstellen, moeten we ook de oorzaken van natuurverlies aanpakken. Ons voedselsysteem speelt daarin een belangrijke rol. Verandering daarin essentieel om verdere schade te voorkomen en herstel mogelijk te maken.
Toch is het niet te laat. Als we nu kiezen voor effectieve natuurbescherming en herstel, en tegelijk onze voedsel-, energie- en financiële systemen durven te veranderen, kunnen we onze levende planeet beschermen. En ik heb er het volste vertrouwen in dat dit project daar een bewijs van gaat zijn.
