"Bomen zijn de baas"
Bomen: ze zijn overal en toch hebben we er eigenlijk te weinig. Terwijl ze belangrijk zijn voor de opname van CO2, verkoeling, biodiversiteit en ons algehele welzijn. Bas Lerink is bosonderzoeker bij Wageningen Environmental Research en legt uit waarom de groene reuzen zo essentieel zijn voor ons bestaan. Zijn boodschap is duidelijk: "Iedere boom meer, is er één."
Daarom zijn bomen zo belangrijk voor ons allemaal
We ontmoeten Bas tijdens zijn inspectie van bosreservaat Tussen de Goren in het Brabantse Chaam. "We laten het bos hier opzettelijk verwilderen om zo spontane, niet door de mens beïnvloede processen mogelijk te maken en te zien hoe de natuur zich ontwikkelt." Al zes jaar werkt Bas voor Wageningen Environmental Research, een instituut dat onderzoek doet naar beheer en ontwerp van de groene ruimte in zowel Nederland als het buitenland. "Bomen zijn belangrijk om allerlei redenen. Mensen denken natuurlijk als eerste aan CO₂ opname, maar het bosoppervlak in Nederland zorgt slechts voor 1% opname van alle CO₂ die we uitstoten, dat is niet heel veel. Bomen zijn er ook voor een goede waterhuishouding en biodiversiteit, zijn belangrijk voor onze houtvoorziening en zorgen voor een fijnere leefomgeving."
Ruggengraat
Volgens Bas zijn bomen de stille kracht achter alles wat groeit en bloeit. "Ze vormen letterlijk de ruggengraat van onze ecosystemen. Bomen zijn een dominant habitat type. Als je ze hun gang laat gaan, nemen ze de boel over en ontstaan er bossen. In de natuur zijn bomen de baas." Maar dat niet alleen, zonder bomen verdwijnt ook een groot deel van het leven er omheen. Bas wijst naar een eik vol aangevreten bladeren: "Een boom heeft altijd een aantal gasten: van kevers tot vlinders en allerlei verschillende insecten en schimmels. En ook in de bodem zitten insecten, waar weer vogels op af komen." Dit alles draagt bij aan een grotere biodiversiteit. Want naast gasten, trekken bomen ook veel andere diersoorten aan die niet direct op of in de boom leven. "Reeën zijn bijvoorbeeld precisiegrazers. Ze eten van verschillende bronnen en pakken hier wat blad mee en daar wat gras. Wilde zwijnen wroeten de grond rondom bomen weer om, waardoor er insecten vrijkomen voor vogels."
Natuurlijke airco
In ons warmer wordende klimaat, zijn bomen onze natuurlijke airco. Niet alleen voor bijvoorbeeld herten en reeën die zich vaak terugtrekken in de bossen, maar ook voor mensen. Op een warme dag is een bos een fijne plek om te recreëren, en dat is niet voor niets. "Bomen hebben een enorm verkoelende werking," legt Bas uit. Met name bomen met een groot bladoppervlak zijn echte klimaathelden. "Grotere bladeren houden logischerwijs meer zonlicht tegen, waardoor het oppervlak onder de boom minder warm wordt. Bovendien verdampen ze met grotere bladeren meer water wat ook verkoeling oplevert." Meer bomen in de stad zou dus een belangrijk factor zijn in de hittebestrijding. Een plein met bomen kan in de stad zomaar 8 graden koeler zijn dan een plein met alleen maar stenen. En de gevoelstemperatuur? Die kan wel 15 graden lager aanvoelen.
Iedere boom telt
Meer bomen dus. Maar welke bomen kun je dan het beste zelf planten in jouw tuin of buurt? Bas: "Mijn standpunt is: iedere boom meer, is er één. Let er wel op dat hij geschikt is voor je tuin en laat je daar goed in adviseren." Daarbij kun je letten op een aantal zaken. "Als je op zoek bent naar verkoeling en schaduw in je tuin, kies dan voor een boom met veel bladeren en een brede, dichte kroon, zoals zomereik of platanen. Die laatste kunnen bovendien ook beter tegen luchtvervuiling, wat in de stad natuurlijk ook een fijne bijkomstigheid is." En zorg voor ruimte: "Ik zie vaak dat bestrating tot vlak bij de boom doorloopt. Zoek goed uit hoe groot de boom kan worden en hou rekening met de boomspiegel, dus de hoeveelheid ruimte die een boom nodig heeft, zodat lucht en water goed toegankelijk zijn. Bomen hebben meer ruimte nodig dan je denkt!" En heb je toevallig al een mooie grote boom in je tuin of straat staan? Koester 'm! "Ik vind dat er vaak veel te makkelijk gekapt wordt. Denk goed na vóór je een boom weghaalt omdat hij wellicht wat zonlicht uit je tuin ontneemt of een meter te dicht op je huis staat. Is het echt nodig?"
